درد جنسی ـ مقاربت دردناک و واژینیسموس
نوع خاصی از اختلال در كنش جنسی كه مخصوص زنان است، به وجود مشكلاتی در زمینه تجربه درد هنگام تلاش برای آغاز مقاربت جنسی یا در طول آن برمی‌گردد. این اختلال، اختلال درد/دخول تناسلی ـ لگنی، نامیده می‌شود. در برخی از زنان، میل جنسی وجود دارد، برانگیختگی، اتفاق می‌افتد و ارگاسم نیاز به‌سادگی رخ می‌دهد، اما تجربه درد، هنگام تلاش برای مقاربت جنسی به‌قدری، شدید است كه به رابطه جنسی، آسیب می‌زند و در روند آن، اختلال ایجاد می‌كند. در برخی از موارد، اضطراب شدید یا حتی حملات هراس، ممكن است به‌خاطر پیش‌بینی تجربه درد احتمالی هنگام مقاربت جنسی، اتفاق بیفتد (بارلو و دوراند، 2014).
اما رایج‌ترین شكل ظهور این اختلال، معمولاً در واژینیسموس[1]، نمایان می‌شود. در این اختلال، هنگام تلاش برای آغاز مقاربت جنسی، عضلات كف لگن در ناحیه یك‌سوم خارجی واژن، دچار انقباض‌های غیرارادی می‌شود كه مانع از انجام مقاربت جنسی می‌گردد (كلین‌پلاتز و همكاران، 2012). واكنش انقباض‌گونه در واژینیسموس، در هنگام هرگونه تلاش برای دخول، از جمله معاینات پزشكی این ناحیه ـ هنگام داخل كردن تامپون[2] در داخل واژن ـ ممكن است اتفاق بیفتد (برادفورد و مستون، 2011). زنان، معمولاً احساس‌هایی از قبیل «سوزش، فشار یا پاره‌شدن» را در دستگاه تناسلی خود احساس می‌كنند (بارلو و دوراند، 2014). ملاك‌های این اختلال در جدول 8-5 آمده است.
ملاك‌های تشخیصی اختلال درد/دخول تناسلی ـ لگنی
الف) الگوی دائمی یا تكرارشونده وجود مشكل در یك (یا بیش از یك) مورد از موارد زیر:
- دخول از ناحیه واژن در طول مقاربت جنسی.
- درد مشخص در عضلات كف لگن یا ناحیه فرج ـ واژنی[1] در طول مقاربت جنسی از طریق واژن یا تلاش برای آغاز آن.
- ترس یا اضطراب مشخص، در مورد درد عضلات كف لگن یا ناحیه فرج ـ واژنی، قبل در حین یا در نتیجه مقاربت از طریق واژن.
- تنش یا تنگ‌شدگی عضلات كف لگن، هنگام تلاش برای آغاز مقاربت جنسی از طریق واژن.
ب) نشانه‌های بیان‌شده در ملاك الف، تقریباً حداقل به مدت 6 ماه باید دوام داشته باشند.
ج) نشانه‌های بیان‌شده در ملاك الف، ناراحتی بالینی قابل‌توجهی برای فرد، ایجاد كرده باشند.
د) اختلال در كنش جنسی، توسط یك اختلال روانی غیرجنسی، بهتر تبیین نشود، پیامد یك آشفتگی ارتباطی شدید یا سایر عوامل استرس‌زای مهم نباشد، همچنین این اختلال، ناشی از مصرف مواد/دارو یا سایر بیماری‌های پزشكی نباشد.
اقتباس از انجمن روان‌پزشكی آمریكا. (2013). پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روان‌شناختی
تحقیقات نسبتاً كمی در مورد این اختلال، صورت گرفته است، اما تخمین زده می‌شود كه كمتر از 1 درصد كل زنان، از واژینیسموس، رنج می‌برند (كریستنسن وهمكاران، 2011). برخی از زنان مبتلا به واژینیسموس، از فعالیت‌های جنسی ـ غیر از مقاربت جنسی ـ لذت می‌برند، میل جنسی زیادی دارند و می‌توانند از طریق تحریك كلیتوریس، به ارگاسم برسند (چرنر و ریسینگ، 2013).
برخی از زنان مبتلا به اختلال درد/دخول تناسلی ـ لگنی، انقباض‌های ناخواسته عضلات واژن، هنگام مقاربت جنسی را تجربه نمی‌كنند اما هنگام مقاربت جنسی، درد شدیدی را در ناحیه واژن یا عضلات كف لگن، تجربه می‌كنند. این الگو، از نظر پزشكی با نام مقاربت دردناك[1] شناخته می‌شود. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد حدود 14% زنان، تاحدودی مبتلا به این اختلال هستند (آنتونی و بارلو، 2010). زنان مبتلا به اختلال مقاربت دردناك، از روابط جنسی ـ غیر از مقاربت جنسی ـ لذت می‌برند و می‌توانند از نظر جنسی، برانگیخته شوند اما به علت دردی كه هنگام مقاربت جنسی، تجربه می‌كنند معمولاً رابطه جنسی را به عنوان یك رویداد خوشایند در نظر نمی‌گیرند (هوئیج‌دینگ، 2011).
عللاختلال درد/دخول تناسلی ـ لگنی
بسیاری از متخصصین بر این باورند كه عوامل شناختی ـ رفتاری در ایجاد این اختلال، نقش دارند؛ زنان مبتلا به این اختلال، یاد گرفته‌اند از مقاربت جنسی، هراس داشته باشند چراكه انتظار دارند، مقاربت جنسی برای‌شان دردناك و احتمالاً آسیب‌زننده باشد (فوگل ـ مایر و همكاران، 2013). عوامل زیادی می‌توانند موجب ایجاد چنین ترسی در یك زن شوند. این عوامل عبارتند از: اضطراب، عدم دانش كافی در مورد مقاربت جنسی، شنیدن داستان‌های مبالغه‌آمیزی مبنی بر اینكه اولین مقاربت جنسی، چقدر می‌تواند خونین و دردناك باشد. همچنین مهارت ناكافی همسر در اولین مواجهه جنسی می‌تواند موجب ایجاد چنین ترسی در زن شود؛ برای مثال، برخی از مردان، بدون فراهم كردن تحریك كافی همسرشان و قبل از اینكه واژن زن به قدر كافی لیز و مرطوب شود، به‌زور اقدام به داخل كردن آلت تناسلی در واژن همسرشان می‌كنند و اولین تجربه مقاربت جنسی را برای او ناخوشایند و دردناك می‌سازند. همچنین سابقه سوء استفاده جنسی در دوران كودكی یا تجاوز در دوران بزرگ‌سالی می‌تواند عامل بروز چنین اختلالی باشد (ژیان، سو و تاسی، 2013؛ فوگل ـ مایر و همكاران، 2013).
علاوه بر این، عفونت مجاری ادراری یا واژن كه می‌تواند منجر به بروز بیماری تبخال تناسلی در زنان شود یا پیامدهای جسمانی ناشی از یائسگی نیز می‌تواند باعث ایجاد اختلال درد/دخول تناسلی ـ لگنی در زنان شود. معمولاً در این موارد، بیمار، پس از مصرف دارو، بهبو پیدا خواهد كرد (كامر، 2015).
در مورد علت ابتلا به اختلال مقاربت دردناك، متخصصان معتقدند، علت اصلی آن، جسمانی است (فوگل ـ مایر و همكاران، 2013). در بین عوامل جسمانی مؤثر در ایجاد این اختلال، آسیب به ناحیه تناسلی (برای مثال، به واژن یا رباط‌های لگن) هنگام زایمان، یكی از علل اصلی، محسوب می‌شود. جای زخم بجامانده ناشی از عمل جراحی اپیزیوتومی[2] (برشی كه به منظور گشاد كردن ورودی واژن و سهولت در خارج كردن نوزاد ایجاد می‌شود) نیز می‌تواند در هنگام مقاربت جنسی، باعث ایجاد درد شود. حدود 17% زنان تا یك‌سال پس از زایمان، هنگام مقاربت جنسی، درد شدیدی را در ناحیه واژن یا لگن، تجربه می‌كنند (برتوزی و همكاران، 2010). به طور كلی، چنین دردی می‌تواند در اثر برخورد آلت تناسلی مرد با قسمت‌های باقیمانده از پرده بكارت، در طول مقاربت جنسی ایجاد شود. همچنین عفونت‌ها مربوط به واژن، موهای زائد ضخیم ناحیه تناسلی زن كه هنگام مقاربت جنسی به لبه‌های واژن سائیده می‌شود، بیماری‌های لگن، تومورها و كیست‌های ناحیه تناسلی، حساسیت واژن به كاندوم یا برخی از كرم‌های ضدبارداری نیز می‌تواند موجب ایجاد این اختلال شود (تریپولی و همكاران، 2011).
هرچند عوامل روان‌شناختی (برای مثال، اضطراب یا توجه بیش از حد به بدن) یا مشكلات ارتباطی نیز می‌تواند در ایجاد این مشكل، نقش داشته باشد (گرانوت و همكاران، 2011)، اما عوامل روان‌شناختی، به‌تنهایی نمی‌تواند باعث بروز آن شود (دیویته، ون‌لانكولد و كرومبز، 2011).
منبع
Comer, R. J. (2015). Abnormal psychology (9th ed.). London: Macmillan
[1] vulvovaginal
[1] vaginismus
2 تامپون وسیله‌ایست با کاربردی همانند نوار بهداشتی که در در ایام عادت مهاهانه توسط خانم‌ها استفاده می‌شود. تامپون بر خلاف نوار بهداشتی که بیرون از دستگاه تناسلی، قرار می‌گیرد، در داخل مهبل فرو می‌رود و با جذب خون مانع بیرون آمدن آن از بدن می‌شود.
نظرات